مجموعه تاریخی آسیاب دوسنگی پس از طی مسافت ۱۰ کیلومتری در جاده میبد یزد از روستای زیبای حجت اباد و روستای تاریخی محمد اباد می گذریم و در دل کویر در جاده ای به نام جاده بی سیم پای می گذاریم تا بعد از قریب ۴ کیلومتر رانندگی شاهد یکی از شاهکار های معماری مقنی های یزدی باشیم به نام اسیاب دوسنگی.اسیاب ابی با راهرویی ۱۴۰ متری در عمق ۴۰ متری زمین که رطوبت و خنکی مطبوعی دارد واثار ریز نوک کلنگ های مقنی ها شاهدی بر پایداری و سخت کوشی و همت والای مردمان این دیار است. 



پروفسور چون تاك لی رئیس بین دول آبشناسی یونسكو از مجموعه تاریخی آسیاب دوسنگی محمدآباد شهرستان میبد بازدید كرد به گزارش روابط عمومی فرمانداری میبد چون تاك لی در این بازدید گفت : آسیاب دوسنگی یك اثر بزرگ و هوشمندانه است و من به دلیل خلق این تكنولوژی هوشمندانه تبریك می گویم  ساختار اسیاب ها در 2 قسمت ورودی بنا، پاکار طاق در حال فرو ریختن بوده و فشار بار بالای آن باعث شده تا طویزه از یک طرف به سمت پایین رانده شود که امکان فرو ریختن آن بسیار زیاد است. پوشش روی چهار طاقی، پوشش طاسک بوده که فرو ریخته‌است. مسیر ورودی آسیاب از پشت دیوار شارستان شروع شده و پس از گذشتن رمپ دو متری از زیر دیوار عبور کرده و وارد پلکان داخلی می‌شود. در این قسمت یک هشتی قرار داشته و پس از آن پلکان به طرف چهار طاقی ادامه می‌یابد.  تاریخچه آسیاب گندم انسان های اولیه برای تهیه آرد از گندم (از غلات ) دانه ها را بین سنگ ثابت و سنگی که به وسیله دست نگهداری و بر روی دانه ها فشرده و غلتانده می شد خرد می کردند .ایرانی های باستان در ۲٠٠٠ سال قبل از میلاد مسیح از نوعی آسیاب سنگی برای آرد کردن استفاده می نمودند که متشکل از یک سنگ دایره ای شکل که سنگ دایره ای شکل دیگری بوسیله دست بر روی سنگ پایین چرخانده می شد. که تاریخچه اسیاب دوسنگی محمداباد نیز گرچه از نظر تکنولوژی می توان به همان زمان نسبت داد ولی شروع به کار اسیاب حداقل از 300 سال پیش براورد گردیده است .



 در اسیاب محمدابادمیبد طرز تهیه آرد از گندم با وسایل ساده ایی چون دو عدد سنگ گردون دایره ایی شکل که برروی هم سوار می شدند وسط سنگ بالایی را سوراخ می کردندویک دسته چوبی برای گرداندن به سنگ بالایی نصب می کردند وگندم را از وسط سوراخ ایجاد شده می ریختند وآرد تهیه می کردند بعد از اینکه یک مرحله صنعت پیشرفت نمود این ابزار دستی به لحاظ سختی کار واندک بودن محصل (آرد )به آسیاب آبی بدل شده است ولی در همه جانبوده چون در ابتدای کار آب زیاد باقدرت وسرعت زیادی را می طلبید که از ارتفاع بلندی برروی چرخ ویا پرّه می ریخت ودر اثرآزاد شدن انرژی پتانسیل حاصله از جریان آب وتبدیل انرژی مکانیکی ودر نهایت سبب حرکت چرخ وسنگ تعبیه شده برآن وحرکت سنگ وخردشدن گندم می انجامید این آسیاب کم نظیر ،در عمق چهل متری زمین و در مسیر قنات «قطب آباد» احداث شده است و هیچ گونه مصالح ساختمانی در ساخت آن به کار نرفته است . چاههایی به عمق ۴۰ متر ،روشنایی فضای داخلی و تهویه هوا را تأمین می کنند . قدمت این آسیاب بالغ بر ۱۵۰ سال می باشد . روش کار آسیاب بدین صورت که آب ابتدا وارد یک حوضچه شده و در آن جا از آشغال و لجن پاک می‌گردد. از این حوضچه چونحمام و استخر استفاده می‌شده‌است و آب پس از عبور از تخته بند حوضچه وارد تنوره عمودی و با فشار زیاد به پرده چوبی وارد شده و آن را می‌چرخاند و سنگ زیرین همیشه ثابت باقی می‌ماند. گندم کم کم از دول وارد سوراخ وسط سنگ شده در بین دو سنگ زیرین و زبرین قرار می‌گیرد و خرد شده و به آرد تبدیل می‌شود و آب وارد شده به آسیاب از زیر سوراخ آن خارج شده و به کشتزارها می‌رود. سنگ‌های آسیاب را از کوه ارنان می‌آوردند و پس از تراش و صیقل دادن آن بر دو الاغ بار کرده و با تشریفات ویژه نصب می‌نمودند. این سنگ‌ها ریشه آتشفشانی دارند و ترکیب آنها اسیدی می‌باشد و در نتیجه بسیار سخت و محکم می‌باشند. .



 از آسیاب سنگی هنوز هم در بعضی از خانه های قدیمی و دروستا های ایران وجود داشته و استفاده می شود.رومی ها در ۵٠٠ سال قبل از میلاد مسیح و گل ها) Gaule ساکنین مناطق اروپای غربی و قسمتی از فرانسه امروزی ) از نوعی آسیای سنگی مخصوصی که با دست کار می کرد استفاده می کردند. در قرون وسطی استفاده از آسیاب آبی برای تهیه آرد غلات در اروپا متداول گردیده که تقلیدی بوده از روش شرقی ها در تهیه آرد از گندم .آسیاب های غلتکی اولیه در سال 1519 تا 1556 به وجود آمدند. سیر تکاملی با غلتک های هیپربلوئید شروع و پس از آن غلتک مخروطی ،غلتک دیسکی و غلتک شیاردار حلزونی ساخته شدند و سیر تکاملی آسیاب غلتکی را از سال 1800 به بعد را به صورت ذیل می توان خلاصه کرد: سال 1815 - جوزف آنتون آسیابانی بود که در سال 1815 در ورشو پایتخت لهستان آسیابانی را معرفی نمود که قادر بود به جای آسیاب سنگی دانه را بوسیله غلتکهاییکه مخالف یکدیگر می چرخند ، آرد نماید . سال 1821 - در این سال دانه را به وسیله غلتک آسیاب کرده و آرد نمودند. این نوع غلتک ها بعد ها به وسیله بولینگر در وین و کولییر در پاریس رو به تکامل گذاشت. سال 1831- فرین موت و یوهان کنراد یک کارخانه 5 طبقه ای غلتکی را ساختند. اساس آن همان آسیابی بود که توسط جوزف آنتون معرفی گردیده بود. سال 1837- 1836 - ساخت آسیاب غلطکی در نزدیکی شهر ماینس در آلمان که با نیروی بخار کار می کرداین آسیاب مجهز به دستگاه های تفکیک کننده به وسیله هوا و همچنیین الواتور های مختلف بود. سال 1850- آبراهام امبراخ اهل زوریخ ، اولین غلتک چدنی را که دارای شیار بود را ساخت. سال1870- فریدرش و گمان توانست اولین غلتک آسیاب کردن از جنس چینی را بسازد. سال1876- و گمان توانست در تاریخ 9 مارچ 1876 غلتک آسیاب کردن را به ثبت رساند. سال1878- ساخت اولین غلتک آلمانی در انگلستان سال1879-ساخت اولین غلتک آسیاب کرد در آمریکا سال1887- ساخت اولین چهار غلتکی که اساس غلتک های امروزی را تشکیل می دهد. از سال 1990 تحولات عظیمی در فن آوری و ساخت غلتک های آسیاب کردن پدید آمده است.  راهرو اسیاب به همراه راه پله و اتاق حسابرسی راهرو اسیاب به همراه راه پله و اتاق محل حسابرسی هزینه ارد کردن گندم ومراجعان راهرو اسیاب به همراه تصویری از اتاق راهرو اسیاب به همراه تصویری از اتاق ایجاد شده توسط مقنی های باستان برای نگهداری حیوانات

برگرفته از سایت ایران نما