قیز قلعه ساوه سازهای شگفت انگیز

شاید یکی از مهمترین آثار شگفت انگیز معماری کشور در مناطق مرتفع و سخت گذر ایران در دوره باستان که تاکنون ناشناخته مانده قیز قلعه ساوه باشد.

عظمت بنا و فلسفه وجودی ساخت آن دراین منطقه به حدی جالب است که می‌توان از آن به عنوان یکی از منابع مهم جذب گردشگر بین‌المللی به استان مرکزی و همچنین معرفی دستاوردهای معماری ملی و باستانی ایران قدیم اشاره کرد.

 

قصر، عبادتگاه ودژ دفاعی قلعه دختر ساوه بر روی صخره بلندی مشرف به دشت ساوه بنا شده که از سه طرف شرق، غرب و جنوب بوسیله صخره‌های متعدد دیگری احاطه شده‌است.

از نمای شمالی قلعه سه قله صخره‌ای بلند مشاهده می‌شود که قصر و قلعه در نوک قله‌ای که در وسط قرار گرفته ساخته شده و این قلعه از جاده ساوه به همدان و از تمامی دشت و شهر ساوه قابل رویت است.

در دو طرف صخره قیز قلعه دو رودخانه کوچک جاری است، رودخانه ضلع شرقی دایمی، اما رودخانه‌ای که در ضلع غربی قرار دارد به صورت فصلی است.

 

 

نزدیکترین آبادی به قلعه، روستای قیز قلعه است که از منابع آبی این دو رودخانه تغذیه می‌شود، بعد از قیزقلعه، روستای سرخده‌است که در کنار رودخانه قره‌چای قرار دارد و قلعه از روی پل سرخده به راحتی قابل دید است.

قلعه از دو بخش اصلی دژدفاعی و قصر تشکیل شده که در مجموع حدود سه هزار متر مربع مساحت دارد.

برای رسیدن به قلعه می‌توان باوسیله نقلیه سواری تا پای دامنه صخره رفت، و سپس مسافتی حدود300متر را باید پیاده طی کرد تا به دروازه اصلی ورود به قلعه رسید.

دروازه ورودی در ضلع‌شرقی صخره قرار دارد که بعداز عبوراز رودخانه کوچک، بقایای دیواره دروازه که از سنگ و ساروج ساخته شده است دیده می‌شود.

 

 

با عبور از این دروازه باید حدود یکصد متر دامنه شیب دار ضلع جنوب شرقی صخره را برای رسیدن به نوک قلعه که ساختمان اصلی قصر(نیایشگاه) قرار دارد را طی نمود، شیب دامنه جنوب شرقی حدود 60درصد است.

تمامی دیوراه صخره به صورت پرتگاه می‌باشد و هر نقطعه‌ای که احساس می‌شده می‌توان از آن عبور نمود باسنگ وساروج تا بالای صخره بسته شده است، به طوری که هیچ راه نفوذی از سه ضلع شمالی، شرقی و غربی به درون قلعه وجود ندارد.

ورود به قلعه از طریق چند راه پله سرپوشیده صورت می‌گرفته که با مهارت ویژه‌ای استتار شده‌اند و استتار راه پله‌ها با ساختن دیورای از لاشه سنگ و ساروج درست در امتداد دیواره‌های صخره صورت گرفته است.

پنج راه‌پله پشتی بنا و دو راه‌پله درغرب بنا که درکنار پرتگاه در ارتفاع چندمتری از سطح رودخانه ساخته شده به اتاقهای تعبیه شده در دل صخره منتهی می‌شوند.

ازپله‌های پشت بنا برای ورود و خروج محافظان و نگهبانان استفاده می‌شده و از پله‌های غربی برای وررد و خروج مقامات به‌داخل قلعه و حمل آذوقه استفاده می‌شده‌است

 

 

در مقابل راه پله‌های غربی و بر روی صخره مقابل راه باریکی وجود دارد که محل رفت وآمد ساکنان قلعه بوده و اتاقهای قلعه تو درتو و به‌یکدیگر ارتباط داشته‌اند.

باتوجه به ارتفاع دیواره و طاقهای فرو ریخته احتمال می‌رود که بنای قصر دارای طبقه دوم‌وسوم هم بوده و در سمت دروازه ورودی، بنای دیگری وجود دارد که احتمالا برای عبادتگاه مورد استفاده بوده و این مکان دارای محرابی به سوی دشت ساوه (دریاچه قدیمی ساوه) و در جهت خلاف قبله می‌باشد. در اطراف کاخ اصلی حفره‌های متعددی برای ذخیره آب ساخته شده و لوله‌های سفالی شکسته‌ در این مجموعه یافت شده که نشانگر استفاده از شبکه آبرسانی و فاضلاب می‌باشد.

بنای قیز قلعه کاملا بر دشت ساوه مسلط بوده ودارای چهار برج دیده‌بانی در ضلع شمالی، غربی و شرقی است که از میانه صخره تا بالای آن با سنگ و ساروج کار شده‌است.

 

 

اما از نظر قدمت و کاربرد بنا، بر اساس اسناد و مدارک تاریخی و تحقیقات به‌عمل آمده درخصوص قلعه‌های دختر ساخته شده درایران می‌توان به سوابق معابد آناهیتا و مهر پرستی ایرانیان اشاره نمود.

بر اساس این تحقیقات، قلعه دختر ساوه نیایشگاهی برای عبادت و احترام به آب و ناهید در پیش از اسلام و قبل از خشکیدن دریاچه ساوه در دوره ساسانیان بوده، محراب ساخته شده بر روی دریاچه قدیمی ساوه در قلعه این احتمال را بیشتر می‌کند.

بنای تاریخی قیز قلعه در تاریخ9/2/1382به شماره 8600در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است. از دیگر قلعه‌های تاریخی استان مرکزی می‌توان به قلعه‌های حاج وکیل اراک، آردمین غرق آباد در 56کیلومتری جاده ساوه به همدان، الویر روستای ساوه، اسماعیلیه بر روی کوه قره‌داغ در 35کیلومتری جنوب‌غربی ساوه، جمشیدی نیمور محلات، آقاخان محلاتی شهر محلات و خسروانی محلات اشاره نمود.

 

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

پل سرخده یا پل دوقوزگوز

این اثر در تاریخ ۱۴ مهر ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پل سرخده در پانزده کیلومتری جنوب شهر ساوه و در ساحل جنوبی رودخانه قره چای در روستای “سرخده” قرار دارد. دستیابی به این آبادی پس از عبور از روی یک پل سنگی- آجری که بر روی قره چای احداث شده است، ممکن می شود.این پل در نزد اهالی ترک زبان به “دفورگوز” (نه چشمه) معروف است. در غرب این پل و به فاصله صد و پنجاه متری، یک دهانه از پل دیگری به نام “تک گوز” (تک چشمه) قرار دارد. از پل تک چشمه یک دهانه آجری باقی مانده است که با دقت بیشتر در حفره های ایجاد شده در پایه های آن می توان پی پل را از قلوه سنگ دید. پل نه چشمه نیز در حال حاضر به دلیل دیوارچینی زیر اولین طاق جنوبی دارای هشت دهانه است.

با مشاهده مصالح به کار رفته در ساخت این پل و گوناگونی شیوه های اجرا، سه دوره ساخت و مرمت و یک دوره تعمیرات متاثر از یک دیگر در این پل قابل تشخیص است.طراح پل با آگاهی از شیب طبیعی زمین در مسیر رودخانه قره چای به جهت اجتناب از احداث پلی با دهانه های فراوان و طول زیاد و با ایجاد دیواره های سنگی در ساحل شمالی، تنگه باریکی بین این دو دیوار و سطح مرتفع ساحل جنوبی به وجود آورده است.بدین منظور برای احداث دیواره، مکانی در سیصد متری غرب محل احداث پل در نظر گرفته شده تا با ساخت دیوار سنگی عظیمی تا نزدیک های این پل، عرض گسترده و وسیع قره چای در محل پل به هشتاد متر تقلیل یابد تا نیازی به احداث پلی وسیع نباشد.قدمت پل هشت چشمه به دوره صفوی و پل یک چشمه به سده های اولیه اسلام باز می گردد.

برگرفته از سایت ایران نما

 

سفر به ساوه و خرید انار مناسب

اگر به ساوه رفتيد و خواستيد انار بخريد بايد بدانيد با وجود آنکه بيشتر باغهاي ساوه داراي درخت انار هستند اما انار هر منطقه اي با منطقه ديگر فرق مي کند . اگر از اهالي ساوه بپرسيد، براي خريد بهترين انار شما را به روستاهاي نورعلي بيگ و سيليگرد ارجاع خواهند داد. اين دو روستا در غرب ساوه واقع شده اند و براي رفتن به آنها بايد از ميدان آزادي ساوه وارد کمربندي همدان شده و پس از طي مسافتي حدود ۳ کيلومتر از جنب اداره آموزش و پرورش اين شهر وارد جاده روستايي نورعلي بيگ و سيليگرد شويد. بيشتر جاده آسفالته بوده و قسمتهاي خاکي نيز از کيفيت خوبي برخوردار است. به غير از اين دو روستا ، روستاهاي جنوبي ساوه نيز مانند الوسجرد ، لالائين ، يل آباد و هلول نيز از مناطق توليد انبوه انار هستند. همچنين اگر کمي حوصله داشته باشيد و از ساوه به سمت تفرش برويد در دامنه کوههاي مابين ساوه و تفرش به روستايي به نام هندس مي رسيد که انار آن مرغوبيت خاصي دارد.

 

 

در هر کدام از اين باغها انارهاي مختلفي کاشت و برداشت مي شوند. برداشت انار در ساوه از اواسط شهريور و با انواعي انار به نام هاي انار تابستاني و آلک شروع مي شود. انار آلک از ارقام زودرس انار ساوه و از بقيه ارقام ترش تر است. ملس، آلک، سياه، يوسف خاني، محمد عليخاني، شيرين تابستانه و پاييزه ، بجستاني و تبريزي از ارقام کشت شده انار در ساوه است. از پانزدهم مهرماه به بعد کار اصلي برداشت انار در ساوه شروع مي شود. معمولا به هر باغي که وارد بشويد مشاهده مي کنيد زنان در کنار مردان مشغول کار هستند.بيشتر خانم ها در کنار برداشت انار، کار درست کردن رب انار را انجام مي دهند. اناري که براي درست کردن رب مورد استفاده قرار مي گيرد معمولا انار درجه ۳ به پايين است. اين انارها معمولا ريز و ترک خورده هستند. اما از لحاظ مرغوبيت تفاوتي با انارهاي ديگر ندارند. توصيه بنده به شما اينست که اگر دوست داشتيد رب انار بخريد حتما آن را از جاي مطمئن خريداري کنيد. برخي سودجويان داخل رب انار آرد قاطي مي کنند. اين کار باعث مي شود رب خريداري شده فاقد طعم و مزه خوب باشد ، ضمن اينکه بعد از مدتي نگهداري کپک مي زند.

 

 

يک توصيه ديگر هم اينکه موقع خريد انار مواظب باشيد کلاه سرتان نرود. در تمام جاده هاي منتهي به ساوه دستفروشاني با وانت و نيسان توقف کرده اند که به امر فروش انار مي پردازند. بعضي مواقع پيش مي ايد که بار انار آنها مربوط به ساوه نيست و از باغات قم و کاشان آنها را به ساوه آورده و به جاي انار ساوه به مشتريان عبوري مي فروشند.

 

 

قيمت انار در چند سال اخير به شدت گران شده است. براي خريد انار ارزان قيمت در ساوه ميدان شهرداري را به شما پيشنهاد مي کنم. البته بايد بعدازظهر به اين ميدان برويد. معمولا در فصل انارچيني صاحبان باغها از کارگران فصلي براي چيدن انار استفاده مي کنند. اين افراد در کنار دستمزد خود بار کوچکي از انار را هم از صاحب باغ هديه مي گيرند. بعد ازظهرها و پس از پايان کار روزانه اين افراد در ميدان شهرداري تجمع کرده و بار انار خود را به مسافران مي فروشند. قيمت آنها معمولا از قيمت مغازه ها کمتر است.

 

 

 

 

 

برگرفته از سایت ایران نما 

 

 

گنبد چهارسوق،موزه مردم شناسی شهرستان ساوه

گنبد چهارسوق مربوط به دوره صفوی است و در ساوه، خیابان سلمان ساوجی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۶ خرداد ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۳۸۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۸۶ به مناسب روز جهانی صنایع دستی به عنوان موزه مردم شناسی شهرستان ساوه مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، در این موزه اشیای همچون کتب خطی و دست‌نویس، انواع قفل‌های قدیمی، ظروف مسی و سفالی، سکه و اسناد خطی، سنگ قبرهایی مربوط به دوره قاجار به نمایش در آمده است

 

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

مسجد جامع ساوه،نمودهایی از سه مقطع تاریخی(قبل از اسلام، قرون اولیه اسلامی و دوران صفوی)

مسجد جامع ساوه از اولین مسجدهایی است که در ایران و در شهر ساوه ساخته شده و طی دوره‌های مختلف توسط هنرمندان ایرانی تزئین و مرمت شده‌است به طوریکه نوسازی‌های انجام‌شده موجب شده است که اثری از بنای اولیه مسجد در روزگار کنونی باقی نماند. این مسجد تماماً از خشت و گل ساخته‌است که در نوع بی‌نظیر می‌باشد. این مسجد مشتمل بر یک صحن و گنبدی در جنوب، دو ایوان، یک مناره، چند شبستان، محراب‌هایی متعدد و قدیمی با خطوط کوفی و دو محراب از دوره صفویه با خط ثلث است. 

 

خصوصیت این بنای تاریخی-مذهبی آن است که نمودهایی از سه مقطع تاریخی (قبل از اسلام، قرون اولیه اسلامی و دوران صفوی) در آن دیده می‌شود. آثار و بقایای موجود بیانگر این است که مکان مسجد فعلی در دوران ایران باستان، آتشکده بوده و در دوره اسلامی تبدیل به مسجد شده است.

 

 

تاریخچه ساخت 

 

در دو گوشه ضلع جنوبی مسجد، ساختمانی است خشتی و گلی به شکل علامت بعلاوه،(متقاطع) که از وجود آتشکده در روزگار پیش از اسلام حکایت دارد. تا به حال به‌طور دقیق تاریخ بنای مسجد جامع ساوه تعیین نشده، اما قدیمی‌ترین شیء که در این مجموعه پیدا شده، کتیبه‌هایی است که در سده ۴ هجری قمری نوشته شده‌اند؛ بنابراین این مسجد حداقل ۱۰۰۰ سال قدمت دارد. 

 

مسجد جامع ساوه در طول تاریخ تغییرات زیادی کرده؛ گنبدخانه مسجد که از قدیمی‌ترین بخش‌های آن است، سده‌های چهارم و پنجم در ضلع جنوبی بنا شده، مناره مسجد متعلق به سده ششم است و ایوان غربی در سده هشتم ساخته شده‌است. 

 

این مسجد مانند شهر ساوه در زمان حمله مغول آسیب‌های بسیاری دیده‌است.

 

 

معماری 

 

این بنا دارای شبستان‌ها و دهلیزهای زیبای آجری است که هر چشمه به عرض ۵٫۳ و طول ۲۰ متر می‌باشد و از آثار سده ششم و عصر سلجوقیان به شمار می‌رود. محراب آن دارای کتیبه‌های متعدد عمودی و افقی است که سه جانب آن را فرا گرفته و روی آن سوره‌هایی از قرآن (سوره قدر، اخلاص، جمعه) به خط ثلث و کوفی گچبری شده و در ضلع غربی میان شبستان‌های این بنا، ایوان باشکوه و رفیعی قرار دارد و در هر جانب این ایوان، حجره‌ای با درگاه تنگ و کوتاه نمودار است. گنبد مسجد به قطر ۱۴ و ارتفاع ۱۷ متر می‌باشد که ساق یا گردنه گنبد ۴ متر ارتفاع دارد و آراسته به کاشی‌های معقر می‌باشد. 

 

 

مناره مسجد جامع ساوه 

 

در گوشه شمال شرقی و بیرون از مسجد، مناره‌ای رفیع و آجری مربوط به دوره سلجوقی واقع شده‌است. 

 

قسمت پایین این مناره ساده و قسمت های بالایی آن با نقوش آجری مزین شده و بر اساس شواهد و مستندات، به مرور زمان قسمتی از آن تخریب یا ریزش کرده‌است و ارتفاع فعلی آن ۱۴ متر و با قطر ۵٫۳ متر می‌باشد. راه پله‌ای مارپیچ که به نقوش متنوع و برجسته مزین شده، امکان دسترسی به نوک مناره را فراهم می‌آورد. 

 

مسجد جامع ساوه که ۴ هزار و ۲۰۰ متر مربع وسعت دارد، در سال ۱۳۱۰ به عنوان نخستین مکان تاریخی استان مرکزی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است 

 

 

آدرس:این مسجد در جنوبی‌ترین نقطه شهر ساوه، در انتهای خیابان سلمان ساوجی واقع است.

 

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

باغ و آب انبار شیخ ساوه بزرگترین کاروان سرا

«باغ شيخ» روستايي است از توابع بخش مرکزي شهرستان ساوه و در هشت کيلومتري شهر ساوه، اين روستا بر سر راه ساوه به باقرآباد قم در ميان دو روستاي «احمدآباد» و «طراز ناهيد» قرار دارد.

«باغ شيخ» از جمله روستاهاي کويري بشمار مي‌رود و معماري بافت تاريخي روستا نيز مطابق با ويژگي معماري شهرهاي کويري است اما در طول سال‌هاي اخير دچار تغييرات بسياري شده است.

بر اساس سرشماري مرکز آمار ايران در سال 1385 جمعيت اين روستا 1002 نفر(231 خانوار) است.

از جمله آثار تاريخي روستا، کاروانسراي عبدالغفارخان است که در سمت غرب روستا واقع شده و تاريخ بناي آن به سال 1240 ه.ق و دوران فتحعلي‌شاه قاجار باز مي‌گردد که خود مي‌تواند يکي از علل شکل‌گيري روستا باشد.

به گفته‌ي رئيس ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي ساوه، کاروانسراها از جمله مکان‌هايي هستند که در گذشته در مسير راه‌هاي اصلي ساخته شده‌اند، از اين رو به‌لحاظ قرار گرفتن در مسير جاده از معماري ويژه‌اي برخوردار هستند.

«علي‌اکبر صديف» با تشريح ويژگي‌هاي کاروانسراي باغ شيخ افزود: اين کاروانسرا که به بزرگترين کاروانسراي باستاني کشور شهرت دارد، از زيباترين کاروانسراهاي واقع در دشت فلات بوده و داراي يک حياط مرکزي و چهار ايوان بزرگ در جوانب حياط است.

 

 

به گفته‌ي وي، در چهار گوشه حياط اصطبل‌هايي که به نام «شترخوان» معروف بوده‌اند، قرار دارند. اتاق مسافران در اطراف حياط مرکزي واقع شده است که چند پله هم از کف حياط بالاتر است تا هم از آب و گل و هم از گرد و خاک کف حياط دور باشند.

مصالح ساختماني به کار رفته در بنا آجر بوده و تزئينات آن عبارت است از نماکاري‌هاي آجري در پيشاني جلوخان کاروانسرا و ايوان‌هاي بزرگ و ورودي حياط که به‌صورت لوزي‌هاي متقاطع و درهم و دندانه‌دار و برجسته است.

 

هم‌چنين مقرنس‌کاري‌هاي گچي نيمه طاق غرفه، بدنه هشتي و دو طرف جلوخان ورودي کاروانسرا به طرز زيبا و جالبي تزئين شده‌اند.

آب انبار روستا نيز که از موقوفات عبدالغفارخان خلج است و به گواهي سنگ کتيبه آن به سال 1238 ه.ق ساخته شده است.

جلوخان آب انبار در جبهه‌ي شرقي بنا واقع شده و راه پله آن با 30 پله به پاشير راه مي‌يابد. منبع آب انبار چهارگوش است که سقف آن به وسيله‌ي طاق‌ها و گنبدهاي خفته که بر روي ستون چهارگوش وسط بدنه‌ي آب انبار زده شده مسقف شده است .

تزئينات نيمه طاق جلوخان اين آب انبار داراي مقرنس‌کاري گچي بسيار زيبايي به تقليد از مقرنس‌کاري‌هاي دوره صفوي است.

تکيه‌ي باغ شيخ در مرکز بافت روستايي با طرحي شبستاني و با 10 ستون استوانه‌اي با آجر اجرا شده و در محل تلاقي سه گذر اصلي ساخته شده است که حد خارجي آن با تبعيت از بافت ارگانيک به بدنه خانه‌ها و گذرها محدود شده و حلقه‌ي مرکزي آن يک شش ضلعي منتظم را تشکيل مي‌دهد.

در مرکز فضاي شش ضلعي حياط، سکويي به ارتفاع حدود دو پله و بيضي شکل جهت انجام مراسم شبيه‌خواني و تعزيه ساخته شده است.

 

 

اين تکيه فاقد سنگ‌نوشته و تاريخ است، اما نوع مصالح و طرز ايجاد ستون‌ها و طاق‌ها شباهت زيادي به طرز کار آب انبار و کارونسرا دارد.

در شرق روستاي باغ شيخ محوطه‌ي وسيعي در حدود 200*500 مترمربع قرار دارد که با توجه به آثار سفال‌هاي فيروزه‌اي رنگ مکشوفه از اين منطقه، مربوط به دوره اسلامي و خصوصاً دوره‌هاي سلجوقي و ايلخاني و تا اواسط قرن 8 ه.ق است.

متأسفانه اين اثر ملي و بناي تاريخي ارزشمند که نمونه‌اي از فرهنگ، هنر و معماري اصيل ايراني است، در معرض تخريب قرار دارد و اگر فکري براي مرمت و بهسازي اين ابنيه تاريخي نشود قطعاً از ميان مي‌رود.

گفته مي‌شود، اين بناي تاريخي در تملک شخصي است و هرگونه اقدام براي حفظ و نگهداري از اين اثر باستاني بايد از سوي صاحب ملک انجام شود.

اين اثر ملي در سال 54 به شماره 1185 در فهرست آثار ملي کشور به ثبت رسيده است.

 

برگرفته از سایت ایران نما

تپه تاریخی آوه متروک شده توسط مغولها

تپه تاریخی آوه در کنار روستای آوه از توابع شهرستان ساوه قرار دارد.

تاکنون از این مکان سفالینه‌های بسیاری استخراج شده است که عمدتاً به دوره‌های پیش از اسلام و نیز برخی هم به دورهٔ بعد از اسلام تعلق دارند.

محوطه تاریخی آوه یکی از شهرهای مهم دوره اسلامی و شیعه نشین بوده که طبق آخرین فصل کاوش، در این منطقه یک شهر220 هکتاری با حریم آزاد وجود دارد که تمام آن زیر خاک است.

محوطه تاریخی آوه در دوره مغول به دلایلی که هنوز مشخص نشده است، متروک شد و پس از گذشت سال ها و براثر عوامل جوی به صورت آوار فرو ریخته شده و در زیر خاک قرار گرفت.

از زمان ناصرالدین شاه که رفت‌وآمد اروپاییان به ایران افزایش یافت این محوطه مورد تعرض و تجاوز اشخاص سودجو و حفاران غیرمجاز قرار گرفت .

منطقه تاریخی آوه آثار باستانی جالب توجهی دارد که کاروانسرا شاه عباسی از آن جمله است.

این کاروانسرا یکی از بناهای ماندگار و تاریخی آوه است که از یادگارهای دوره صفوی و به شکل چهار ایوانی و قرینه سازی کامل ساخته شده است.

ساختمان اصلی بنا از خارج و داخل به شکل مربع و دروازه ورودی آن در سمت جنوب بنا واقع شده است.

ورودی کاروانسرا با عبور از یک دالان طولانی به حیاط می رسد، داخل حیاط به صورت چهار ایوانی است که در وسط هر جبهه آن قوسی بلند دیده می شود.

این کاروانسرا در حدود دو هزار و800 متر زیر بنا دارد ، دیوارهای داخلی و خارجی آن خشتی ، آجری و طاق های هلالی و سقف های گنبدی شکل دارد.

ˈآب انبار بلور ˈ در مقابل دروازه ورودی کاروانسرا قرار دارد و مصالح به کار رفته در این آب انبار شباهت زیادی با مصالح به کار رفته در کاروانسرا دارد.

بنای آب انبار نیز به دوره صفوی مربوط است و برای تامین آب مورد نیاز مسافران ساخته شده است.

یکی دیگر از آثار تاریخی این منطقه ˈبقعه امامزاده عبدالله ˈ است که ساختمان ساده ای دارد و از آثار دوره سلجوقی است.

تپه باستانی آوه که نزدیک به 30 متر ارتفاع دارد ، بقایای برج یا ساختمانی مرتفع است که در دامنه این تپه خشت و آجرهای فراوانی به چشم می خورد.

این تپه یکی از برج های دیدبانی است که سلطان محمد سلجوقی در چهار طرف آوه آن را ساخته بود.









برگرفته از سایت ایران نما

 

امامزادگان هفتاد ودو تن ساروق و مردی که یک شبه حافظ کل قرآن شد

بقعه متبركه امامزادگان هفتاد ودو تن در استان مركزي - شهرستان اراك و در شهرساروق واقع شده است.
ساروق در فاصله 48 كيلومتري شهرستان اراك با ارتفاع1810 متر از سطح دريا قرار گرفته است. 
نام روستا که برگرفته از تعداد شهدای مدفن شده در قرون اولیه اسلامی در این مکان می باشد، مورد توجه و احترام ویژه مردم ایران، بویژه ساکنان منطقه فراهان اراک است.


طبق اسناد و مدارک موجود در مجموعه زیارتی ساروق امامزاده طاهر(ع) و شاهزاده علی(ع) و همچنین چهار تن از فرزندان و نوادگان امام سجاد(ع) به نامهای حضرت علی الصالح، عبیدالله، محمدبن علی و نصرت خاتون و 66 نفر از نوادگان امامان معصوم، مریدان و شهدای اسلام، دفن می باشند. بنای بقعه امامزاده طاهر و امامزاده علی(ع) در مقابل دروازه ورودی قرار دارد.



 این بنا از خشت و گل ساخته شده و دارای دو گنبد بزرگ و کوچک به ارتفاع حدود 8 و 6 متر می باشد. بنای ساختمان متعلق به قرن ششم هجری است. ضریح امامزادگان معصوم در زیر دو گنبد قرار گرفته که حدود یک متر از کف زمین و صحن اطراف گودتر است. در داخل روضه چهار ضریح(صندوق) نصب شده که ضریح مقابل در ورودی از نقره با آب طلا، ضریح شمال غربی از آلومینیوم، ضریح جنوبی از چوب و ضریح جنوب شرقی از آلومینیوم می باشد. سقف گنبد از پوشش گچ بوده و با خط کوفی و اشکال بسیار زیبای هندسی تزئین شده است. ضریح چوبی با مهارت ویژه ای به صورت گره های مشبک معرق کاری شده، اثر هنرمندانه منحصر به فردی است که قدمت آن به دوره سلجوقیان می رسد. در جنب امامزاده یک آب انبار قدیمی وجود دارد که برای مصارف روستا مورد استفاده قرار می گرفته است. همچنین در جنب آب انبار بقعه دیگری است که به چهل دختران معروف می باشد. نقل کرده اند که چهل نفر از دختران ساروق جهت در امان ماندن از شر دشمنان در این محل غیب شده اند.در بخش شمالی صحن امامزادگان، بقعه نسبتاً بزرگی قرار دارد که دارای دو گنبد آجری به ارتفاع حدود 10 متر می باشد. در داخل این بنا مقبره های متعددی وجود دارد که با صندوق چوبی و انواع کاشی و سنگ مرمر پوشش داده شده است. محراب این مجموعه و همچنین کتیبه موجود در آن بسیار قدیمی می باشد. سقف و دیوارهای روضه با اشکال هندسی بسیار زیبایی همراه با آیات قرآنی به خط ثلث تزئین گردیده است. 



گویند در این محل معجزه ای رخ داده و پیرمرد روستایی که بدون سواد بوده به یکباره حافظ کل قرآن می شود.در حیاط و صحن امامزادگان 72 تن امکانات مناسبی برای استراحت و اقامت کوتاه مدت زائران فراهم شده است. در ضلع جنوبی صحن، قبرستان مردم ساروق می باشد.

برگرفته از سایت ایران نما

مسجد جامع شش ناو با قناتی در زیر آن

این بنای سلجوقی در مركز شهر تفرش، در محله «فم» قرار دارد و یكی از مساجد با ارزش و قدیمی این شهرستان است. این مسجد دارای مقصوره، شبستان، ایوان و صحنی مفرح است. قنات شش ناو از زیر مقصوره و دورن صحن این مسجد می‌گذرد و پس از عبور از داخل تكیه مجاور، از زیر یك چنار كهن‌سال بیرون می‌آید و آب آن از شش‌ناو (ناودان) فرو می‌ریزد و در كوی‌ها و محله‌ها سرازیر می‌گردد. وجه تسمیه شش‌ناو همین ناودان‌های شش‌گانه است كه برای سهولت در امر توزیع آب ایجاد شده‌اند. برفراز مقصوره مسجد شش ناو، گنبدی كلاه‌خود با قاعده‌ای به شكل هشت ضلعی و ساقی به بلندی پنج متر تماماً از آجر دیده می‌شود.

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

آبـشـار قطره‌ بـاران یا کـوه باران تفرش اراک

آبـشـار قطره‌ بـاران یا کـوه باران یکـی از مـناطق دیدنی شـهرسـتـان تفرش اسـت که در دهستان بازرجـان در نزدیکی روستای کوریان (کریان) و در 30 کیلـومـتری شمال غرب شهر تفرش واقع شده است. محدوده این آبشار در یک دره عـریض قرار دارد و گـیاه زیبای پرسیاوشان نیز مانند پوششی سبز دیواره‌های این آبشار را پوشانده است. وجـود یک قنات وریزش مداوم قطرات آب از یک صخره منظره ای بسیار دیدنی ومکانی بسیار باصفـا دردل بیابان بوجود آورده که درتمام طول سال پذیرای جمع کثیری از گـردشگران از تفـرش وشهرهای اطراف میباشد چندیست این مکان باایجاد پلکان وسرویسهای بهداشتی سر و شکل تازه ای به خود گرفته است. کریان (کوریان تفرش)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان تفرش در استان مرکزی است. این روستا در دهستان بازرجان قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۳۲۰ نفر (۸۸خانوار) بوده‌است.





برگرفته از سایت ایران نما

 

روستای تراران تفرش و علاقه به تحصیل پزشکی

روستای تراران در6كیلومتری جنوب غرب تفرش واقع شده استكه شامل دوقسمت تراران بالا (دلارام)وتراران پایین (سعیدیه)میباشد

تراران منطقه ای بسیار سرسبز با مزارع وباغ های بهم پیوسته و زیبا می شود كه به واسطه ی كوه پایه ای بودن وفصول گرم سال آب وهوای بسیار خنك آن هر مسافری را ترغیب می كند كه ساعاتی از این طبیعت زیبا و دل انگیز استفاده كند

چشمه ی آب گراب در جوار این روستا و همچنین درخت گردوی كهنسال هزار ساله معروف به گردو ی انوشیروانی از دیدنی ترین مناطق تراران می باشد

اهالی روستا علاقه زیادی به درس و تحصیل داشته و دارند و در این میان عشق بسیاری از کودکان روستا تحصیل در رشته پزشکی بوده است؛ مرحوم دکتر «شب‌افروز» اولین رئیس دانشکده پزشکی بوده است که سالها از فوت ایشان می‌گذرد و یکی از همان افرادی بود که از این روستا پا به عرصه پزشکی گذاشته و در حدود 250 پزشک، دندانپزشک و داروساز و ... از این منطقه به دنیای پزشکی معرفی شده‌اند 

برگرفته از سایت ایران نما

چشمه آب معدنی گراو تفرش و خواص درمانی آن

چشمه آب معدنی گراو (گرّو) در فاصله 5 کیلومتری شهرستان تفرش و میان دو روستای کبوران و طراران واقع شده است. چشمه گراو متشکل از چند قسمت در سطح زمین است که از آن‌ نقاط آب به حالت جوشش از زمین خارج می‌شود (در یک قسمت آب به همراه گاز کربنیک فراوان از زمین خارج می‌شود). آب این چشمه از نوع بیکربناته مخلوط است و به نسبت تقریباً مساوی یون‌های سدیم و کلسیم دارد.

گفته می‌شود که آب این چشمه دارای خواص درمانی متعدد می‌باشد. استحمام در آب این چشمه تسکین‌دهنده درد بوده و سبب باز و بسته شدن عروق می‌شود. از دیگر اثرات آب این چشمه بر بدن، افزایش جریان خون پوستی و قرمز شدن پوست، کاهش موقتی فشار خون و آهسته شدن نبض می‌باشد. آشامیدن مقدار کمی از این آب قبل از غذا، به هضم آن کمک کرده و ترشحات گوارشی را افزایش می‌دهد.
در اطراف چشمه آثار یک چهار دیواری قابل رؤیت است که گفته می‌شود در گذشته به عنوان حمام زنانه کاربرد داشته است.

برگرفته از سایت ایران نما

 

پروفسور سید محمود حسابی پدرفیزیك ایران

سید محمود حسابی(Mahmood Hesabi) و (Mahmoud Hessaby) در سال 1281 (هـ. ش) از پدر و مادری تفرشی در تهران متولد شدند. چهار سال از دوران كودكی رادر تهران سپری نموده بودند كه به همراه خانواده (پدر، مادر، برادر) عازم شامات شدند. در 7 سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت، با تنگدستی و مرارت‏های دور از وطن، درمدرسه كشیش‏های فرانسوی آغاز كردند و همزمان، توسط مادر فداكار، متدین و فاضله خود (خانم گوهرشاد حسابی) تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی قرار گرفتند. استاد، قرآن كریم را حفظ و به آن اعتقادی ژرف داشتند. دیوان حافظ را نیز از بر داشتته و به بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی، منشآت قائم مقام اشراف داشتند. 

پس از ورود به دوره متوسطه، جنگ جهانی اول آغاز شد، و به علت تعطیل شدن مدارس فرانسوی، پس از دو سال، برای ادامه تتحصیل، به كالج آمریكایی بیروت رفتنند و سپس در سن7 1 سالگی، موفق به اخذ لیسانس ادبیات گردیدند. در 19 سالگی لیسانس بیولوژی گرفته، سپس موفق به اخذ مدرك مهندسی راه و ساختمان شده و با نقشه‏كشی و راهسازی، به امرار معاش خانواده كمك می‏كردند. ضمناً استاد در رشته ‏های پزشكی، ریاضیات و ستاره‏شناسی، تتحصیلات آكادمیك داشتند. 



به خاطر قدردانی از زحمات وی، شركت راهسازی فرانسوی كه در آن مشغول به كار بودند، ایشان را برای ادامه تحصیل، به كشور فرانسه اعزام كرد و در سال 1924 م به دانشكده برق اكول سوپریورد و الكتریسیته پاریس وارد و در سال 1925 م فارغ التحصیل شدند. هم زمان با تحصیل در رشته معدن، در راه آهن برقی فرانسه كار می‏كردند، تا مهندسی معدن را گرفتند، و در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ ایالت سار مشغول خدمت شدند. سپس به خاطر روحیه علمی كه داشتند، تحقیقات خود را در دانشگاه سوربن، در رشته فیزیك دنبال كردند و در سال 1927 م در سن 25 سالگی دانشنامه دكترای فیزیك خود را با رساله حساسیت سلولهای فتوالكتریك با درجه عالی دریافت كردند. استاد با موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی كلاسیك غربی به خوبی آشنا، و در نواختن پیانو و ویولن تبحر داشتند. در چند رشته ورزشی كسب موفقیت نمودند، در شنا دارای دیپلم نجات غریق شدند.

دكتر محمود حسابی در طول عمر پربار خود، مصدر مشاغل و خدمات علمی و فرهنگی متعددی بودند كه چند نمونه از آن به این شرح است:

 

- تأسیس مدرسه مهندسی وزارت راه و تدریس در آنجا (1306 هـ. ش)

- نقشه برداری و رسم اولین نقشه مدرن راه ساحلی سراسری میان بنادر خلیج فارس، تأسیس دارالمعلمین عالی و تدریس در آنجا (1307 هـ. ش) 

- ساخت اولین رادیو در كشور (1307 هـ . ش)

- تأسیس دانشسرای عالی و تدریس در آنجا (1308 هـ. ش) 

- ایجاد اولین ایستگاه هواشناسی در ایران (1310 هـ. ش)

- نصب و راه اندازی اولین دستگاه رادیولوژی در ایران (1310 هـ. ش)

- تعیین ساعت ایران (1311 هـ. ش)

- تأسیس بیمارستان خصوصی (گوهرشاد) به نام مادرشان (1312 هـ.ش)

- تدوین قانون و پیشنهاد تأسیس دانشگاه تهران و تأسیس دانشكده فنی (1313 هـ.ش)

و ریاست آن دانشكده و تدریس در آنجا (1315 هـ. ش)

- تأسیس دانشكده علوم و ریاست آن دانشكده از (1321 تا 1327 و از 1330تا 1336هجری شمسی) و تدریس درگروه فیزیك آن دانشكده تا آخرین روزهای حیات، 

- تأسیس مركز عدسی سازی- دیدگانی- اپتیك كاربردی دردانشكده علوم دانشگاه تهران، - مأموریت خلع ید ازشركت نفت انگلیس در دولت دكتر مصدق و اولین رییس هیئت مدیره و مدیرعامل شركت ملی نفت ایران، 

- وزیر فرهنگ دردولت دكترمصدق(1330هجری شمسی) 

- پایه گذاری مدارس عشایری و تأسیس اولین مدرسه عشایری ایران (1330هجری شمسی) 

- مخالفت با طرح قرارداد ننگین كنسرسیوم و كاپیتولاسیون درمجلس، 

- مخالفت با قرارداد دولت ایران درعضویت سنتو«باكت بغداد» درمجلس، 

- تأسیس اولین رصدخانه نوین درایران، تأسیس اولین مركز مدرن تعقیب ماهواره ها درشیراز (1335هجری شمسی) 

- پایه گذاری مركز مخابرات اسدآباد همدان (1338هجری شمسی) 

- تدوین قانون استاندارد و تأسیس مؤسسه استاندارد ایران (1333هجری شمسی) ژئوفیزیك دانشگاه تهران (1330هجری شمسی)، 

- استاد ممتازدانشگاه تهران (ازسال1350هجری شمسی)، 

- پایه گذاری مركز تحقیقات و راكتور اتمی دانشگاه تهران و تأسیس سازمان انرژی اتمی و عضو هیئت دائمی كمیته بین المللی هسته ای(1330 - 1349هجری شمسی) 

- تشكیل و ریاست كمیته پژوهشی فضای ایران و عضو دائمی كمیته بین المللی فضا (1360هجری شمسی) 

- تاسیس انجمن موسیقی ایران، مؤسس و عضو پیوسته فرهنگستان زبان ایران(1349هجری شمسی) تا آخرین روزهای فعالیت. 

- فعالیت دردونسل كاری و آموزش 7 نسل استاد و دانشجو ازخدمات ارزنده پرفسور حسابی بشمار می رود. 

استاد به چهارزبان زنده دنیا: فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی تسلط داشته و همچنین به زبانهای سانسكریت، لاتین، یونانی، پهلوی، اوستایی، تركی و ایتالیایی اشراف داشتند.

درزمینه تحقیق علمی: 25مقاله، رساله و كتاب ازاستاد چاپ شده است. تئوری« بی نهایت بودن ذرات» ایشان درمیان دانشمندان و فیزیكدانان جهان شناخته شده است. نشان «كوماندور دولالژیون دونور» بزرگترین نشان علمی كشورفرانسه به ایشان اهداگردیده است. دركنگره 60سال فیزیك ایران(1366هجری شمسی) به عنوان پدرفیزیك ایران ملقب گردیدند. پرفسور دكترسید محمود حسابی در12شهریور1371هجری شمسی در بیمارستان دانشگاه ژنو بدرود حیات گفتند. مقبره استاد بنا به خواسته خودشان درزادگاه خانوادگی ایشان در شهردانشگاهی تفرش قراردارد. 

برگرفته از سایت ایران نما

 

امامزاده افطس اسفین روستای اسفین تفرش

قدمت امامزاده حسن ا لافطس  واقع در روستای اسفین از دوره اسلامی قرن 9 و 10 فراهان است.

 

بقعة این امامزاده در 11 کیلومترى شمال غرب فرمهین و در میان روستاى اسفین از توابع شهرستان تفرش واقع شده و به «شاهزاده حسن افطس» شهرت دارد.

 

بنا، شامل ایوان ورودى، کفشکن، حرم و نمازخانه و گنبد است که در محوّطة وسیعى واقع شده است. اصل اتاق مرقد، یک فضاى هشت ضلعى است که بر فراز آن، گنبد شلجمى بزرگى قرار دارد که قطر آن حدود ده و ارتفاع آن بیش از ده متر است. در داخل بقعه، ضریحى چوبى به ابعاد 12/1×86/1×23/2 متر بر روى سکویى چهار گوش قرار دارد.

 

بقعه، داراى سه فضاى به هم مرتبط است که ابتدا باید از فضاى ورودى که شامل ایوان و شبستان مستطیل شکل با سقف مسطح است، عبور نمود و به در ورودى بناى قدیمى بقعه رسید، بناى قدیمى، از سطح شبستان ورودى پایین‏تر و حدود پنج پلّه راه مى‏پیماید. مجاور شبستان ورودى، یک فضاى مستطیل شکل دیگرى قرار دارد که به عنوان نمازخانه از آن استفاده مى‏ شود. شالودة بناى قدیمى، از سنگ و ملاط گل و خشت و آجر ساخته شده و معمارى آن مربوط به دورة ایلخانى و صفویّه است.

 

برگرفته از سایت ایران نما

آتشکده فردقان،محل زندان بوعلی‌سینا

 روستای کوچک "فردجان" در شمال غربی فراهان قرار دارد و آتشکده بر روی تپه ای مجاور فراهان دیده می‌شود. تمام آتشکده و بخشی از دیوارهای قلعه خراب شده است. ارتفاع دیوار اصلی باقی مانده حدود نه متر، قطر پی‌های آن حدود پنج متر و همه از سنگ و ساروج است. در وسط قلعه، تعدادی پی‌های سنگی به قطر پنج متر وجود دارد که می‌تواند بازمانده تالارهای متعدد و آتشگاه و نیایشگاه باشد.

پایه‌های آن بر ستون‌هایی قرار گرفته و در پای یکی از این ستون‌ها سردابی به چشم می‌خورد که بر اساس بعضی روایات محل زندان بوعلی‌سینا بوده است.

 

 

در ضلع شمالی قلعه، در زیرزمینی که در حال حاضر آغل گوسفندان و انبار علوفه است، تعداد چهار ستون به قطر حدود دو و نیم متر از آجر و ساروج دیده می‌شود. ستون‌ها تقریباً در کنار هم قرار دارند و حدود سه متر از آن‌ها نمایان و قسمت بیشتر آن‌ها داخل زمین و زیر آوار خاک می‌باشد.

بر اساس بررسی‌های ماریان مولیان و بهرام فره وشی :پس ازخاموش شدن آذر گشسب ارومیه در منطقه چیچست این آتشکده دوباره کشف شد.

آتشکده فردقان بسیار قبل از چیچست ارومیه دارای اهمیت بوده است و مراسم عبادی در آن برگزار می‌شده و حتی صنایع نیز در کنار آن فعال بوده است.

بر اساس کتب قدیمی، آتشکده روستای فردقان در سال ۲۸۳ ه.ق توسط برون ترکی حاکم قم که تحت حمایت بنی عباس بود تخریب شد و دو درب طلایی آن را برای نصب به مکه فرستادند.

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

شهر زیر زمینی ذلف آباد،یکی از سکونتگاه های دوران ایلخانیان

شهر زیرزمینی ذلف آباد در سال 1388 حفاری و رونمایی گردیده، یکی از سکونتگاه های دوران ایلخانیان می باشد که در 5 کیلومتری شمال فرمهین واقع شده است و به صورت یک سایت -موزه مورد بازدید عموم قرار می گیرد.

 

براساس منابع و اسناد تاریخی به‌جای مانده، تشکیل ساختارهای نخست شهرزیرزمینی ذلف‌آباد به "ابودلف عباسی" منسوب شده و بالواقع نام دقیق و اصلی این شهر "دلف آباد" و برگرفته از نام بنیان‌گذار آن بوده است. 

 

این شهر تا 200 سال قبل محل زندگی مردم بوده است که در این سال ها توسط حکومت قاجاریه به آب بسته می شود و مردم مجبور به ترک آن می شوند.

 

 

 

این شهر زیر زمینی در جوار امامزاده احمد بن علی (ع) ذلف آباد قرار دارد. جشن تیرگان یکی از نادرترین مراسم این منطقه در امامزاده ذلف آباد و در روز اول تابستان برگزار می گردد.

 

آثار باارزش تاریخی کشف شده از این محوطه و نیز اسناد و منابع تاریخی موجود،  بیانگر این مهم است که پیش از ابودلف ها نیز مردمانی با تمدن و با پیشه صنعت گری در این سرزمین می زیسته اند. منطقه تاریخی ذلف آباد به سبب گستردگی و محتوای غنی فرهنگی از بزرگترین مجموعه های تاریخی استان مرکزی بوده است.

 

از "شهر زیرزمینی ذلف آباد" در کتاب‌ها و آثار تاریخی به‌ عنوان یکی از بزرگترین مناطق و روستاهای بخش فراهان نام برده شده است.

 

در اسناد و منابع تاریخی دوران قاجاریه نیز به این شهر و تمدن و قدمتش اشاراتی شده و در تمامی این اسناد به وجود شهری زیرزمینی در این بخش اشاره شده است.

 

 

 

سعید نیکنام، سرپرست اداره میراث فرهنگی فراهان با اشاره به سرگذشت مردمان و تاریخ این سرزمین گفت: زمانی که مردم ذلف آباد از اطاعت و تبعیت حکومت خارج شده بودند حاکم آن منطقه که شخصی به نام "ایمانی خانی" بود متوجه این موضوع شد و "فتحعلی شاه" را در جریان قرار داد و او نیز به "عبدالله خان گرجی یوزباشی" حاکم اراک، دستور می دهد که سپاهی جهت کنترل امنیت به ذلف آباد اعزام کند.

 

وی گفت: سپهدار گرجی پس از دریافت این دستور به ذلف آباد حمله می کند که عدّه ای از مردم مفقودالاثر می شوند، عدّه ای می‌میرند و عدّه ای نیز از این سرزمین کهن فرار می کنند.

 

وی افزود: کشف یک عرصه میدانگاهی، حمام و ۳۰فضای مسکونی و اماکن نگهداری و ذخیره سازی از شاخص های دو فصل کاوش باستان شناسی ذلف آباد فراهان است و در این کاوش ها بیش از یکصد قلم شیی شامل سکه، نقش مهر، گردنبند و دستبند تزئینی، انواع ظروف سفالینه و النگو کشف شده که بر اساس شواهد موجود گستره زمانی آن به سده ۶ تا ۱۱ هجری قمری می رسد.

 

 برگرفته از سایت ایران نما

 

 

امامزاده شاهزاده حسین اراک ،با محرابی زیبا در گنبد اصلی

امامزاده شاهزاده حسین در جوار روستای نظام‌آباد  در 35 کیلومتری شمال شهر اراک و در عرض جغرافیایی 34درجه و یاتزده دقیقه و 50درجه طول جغرافیایی قرار گرفته است

اين بنا مدفن يكي از نوادگان امام موسي كاظم (ع) است و در حدود40کیلومتری شمال اراک و در کنار جاده آسفالت فعلی، در کنار تپه باستانی احمدآباد قرار دارد که بنا به گفته قدیمیان روستا ساختمانی 7 طبقه بوده است که یکی از مراکز حکومتی سلسله‌های پیشین بوده (که تا به حال چندین بار مورد کند و کاو سودجویان قرار گرفته است) و در شرق روستای نظام‌آباد واقع می‌باشد. اين مكان مقدس داراي سه ايوان بزرگ، يك حسينيه و گنبدخانه‌هاي دو پوشه بر فراز بخش اصلي است كه ارتفاع هر يك از گنبدها 11 متر و قطر آنها 5/6 و 5/7متر است.

بقعه اصلی 8ضلع دارد، و شامل دو پوشش آجری از بیرون و طاق ضربی گچی از داخل می‌باشد. پوشش بیرونی 12رکن احداث گردیده که بنای اصلی مربوط به دوره قبل از صفویه و دوران ایلخانی است. بنای اصلی استوانه‌ای شکل بوده و دو دیواره می‌باشد که وسط دو دیوار پوک و توخالی است. بخش اصلی، قدیمی‌ترین قسمت بنا را تشکیل می‌دهد و در بین آجرها کاشی نیلی رنگ‌کاری شده بر زیبایی آن افزوده و تزیینات آن با کاشی از نوع معرق است. گنبد اصلی و ساق آن و همچنین نمای ایوان‌ها و اطراف گنبد در حال تخریب بود که در سال 1374ه.ش توسط سازمان میراث فرهنگی استان مرکزی مرمت و بازسازی شده است. درب چوبی در فضای ورودی به گنبد اصلی نصب شده که دارای اهمیت و ارزش بسیار بالایی است و با وجود طرح‌های گره‌کاری شده، در میان آن نام مبارک امام علی (ع) حک شده است. با توجه به سلامت نوع چوب آن هنوز مشخص نیست که جنس آن از کدام نوع چوب است.

وجود محراب زیبا در گنبد اصلی، ذوق هنری را از لحاظ گچ‌بری به اثبات می‌رساند. نقاشی درون سقف مربوط به دوره صفویه است که مرمت شده است. الحاقات جبهه شرقی و شمالی و جنوبی و ایوان‌ها جزو اصلی بنا نبوده و در دوره‌های بعد افزوده گردیده است. آثار باقی مانده در سر درب جبهه جنوبی سال ساخت بنا و نام بانی را نشان می‌دهد که متاسفانه قسمتی از کاشی‌های میانی آن به مرور زمان ریخته و از بین رفته است.

کارشناسان محترم میراث فرهنگی استان مرکزی با توجه به نوع معماری و سال ساخت الحاقات، احتمال می‌دهند که ایجاد ایوان‌های بعد از سفر ناصرالدین‌شاه به عتبات و به دستور ایشان بوده است. بیشترین مصالح بنا آجر قدیمی، خاک،گچ و مقداری هم سنگ و چوب جهت کلاف‌کشی می‌باشد، که نقل می‌کنند به دستور بانی بنا در نزدیکی بقعه، کوره آجرپزی دایر بوده که آثاری از آن باقی نمانده است. الحاقات و ایوان‌ها مربوط به دوره قاجار است. در ایوان شرقی و سر درب آن که با کاشی خشتی تزیین، یادگاری از محمود یا محمد رجب که گویا معمار بوده به صورت کتیبه موجود است.

عمده تزیینات بنا در ایوان جنوبی و رو به قبله می‌باشد. تزیینات کاشی معلقی شکل حصیر بافت است و از ویژگی‌های هنری این بنا وجود کاشی‌هایی به ابعاد 30×50 میلیمتر است که به شکل محراب طراحی گردیده و سوره مبارکه اخلاص بر روی آن نقش بسته است. در زیارتنامه این بقعه، نام امامزاده، شاهزاده حسین فرزند امام زین‌العابدین ذکر شده و قرائت می‌گردد که گویا تذکره‌ای موجود نیست یا اگر هست، کسی از آن اطلاعی ندارد.

در کنار این بقعه در قدیم به صورت فعال و در حال حاضر هم روز اول تابستان و روز سیزدهم فروردین بازی سنتی دایر بوده و می‌شود که جزییات خاصی دارد.

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

بنای تاریخی پیر مراد آباد،به شکل کثیرالاضاع

این بنا د‏ر روستای مراد آباد در 14 کیلومتری جنوب شرقی اراک قرار دارد ‏. طرح بیرونی بنا به شکل کثیرالاضاع منتظم است که بر هر ضلع آن طاقنمایی و بر فراز آن ها گنبدی از نوع د‏وپوش وجود د‏ارد.

زمینه طاقنماها با خط بنایی به شیوه گره چینی با آجر تزئین شده است. ساختمان اصلی بقعه به قرن هفتم و هشتم هجری مربوط است

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

منطقه حفاظت شده هفتاد قله،یکی از شکارگاه‌های پادشاهان قاجار

منطقه حفاظت شده هفتاد قله در 25 کیلومتری شرق اراک، 15 کیلومتری شمال غربی محلات، 30 کیلومتری شمال خمین و 35 کیلومتری شمال غربی دلیجان واقع شده است.

منطقه هفتاد قله به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و پوشش گیاهی انبوه و وفور جانوران وحشی قابل شکار، همواره یکی از تفریحگاه‌های تاریخی ایران و از زمان‌های قدیم مورد توجه بوده است. منطقه هفتاد قله در دوران قاجاریه، یکی از شکارگاه‌های پادشاهان قاجار محسوب می‌شده و وجود سنگ‌نوشته‌های باقی‌مانده در دیواره‌های صخره‌ای دره چکاب، بیانگر شکار صدها قوچ و میش در یک روز می‌باشد. حدود 62 کتیبه در کوه‌های هفتاد قله حک گردیده است که تاریخ تعدادی از آن‌ها به 400 سال قبل می‌رسد و در برخی از آن‌ها ذکری از سرسبزی و وفور شکار درج شده است.

 

 

مجموعه‌ای از کارکردهای اکولوژیکی و ارزش‌های بی‌نظیر اکوسیستم کوهستانی و دشتی منطقه هفتاد قله سبب شد تا این منطقه در شمار مناطق حفاظت شده استان مرکزی قرار گیرد. در سال 1349 خورشیدی محدوده‌ای از این منطقه شامل کوه‌های هفتاد قله، بره زرد و سیبک، توسط سازمان شکاربانی و نظارت بر صید به عنوان «منطقه شکار ممنوع» اعلام گردید و پس از آن در سال 1353 خورشیدی با اضافه شدن نواحی و کوه‌های دیگری توسط سازمان حفاظت محیط زیست به این منطقه، عنوان «منطقه حفاظت شده هفتاد قله» را به خود گرفت.

 

 

منطقه حفاظت شده هفتاد قله با مساحت 81125 هکتار، دارای آب و هوای نیمه خشک است. از خصوصیات عمده این آب و هوا بارندگی مداوم در فصل زمستان، تابستان‌های گرم و کم‌باران و وجود دو فصل مجزای خشک و مرطوب در طول سال است.

منطقه حفاظت شده هفتاد قله دارای پوشش گیاهی غنی و به ویژه درختان کهنسال است و در کوه‌های اطراف آن درختچه‌های بزرگ و کوچک وجود دارد. در بررسی فلور منطقه هفتاد قله در سه دوره رویش کامل، 205 گونه از گیاهان نهاندانه شناسایی شده‌اند. این گونه‌ها به 153 جنس از 41 خانواده تعلق دارند. بیشترین تنوع گونه‌ای در این منطقه به ترتیب مربوط به خانواده‌های كاسنی، نعناع، شب‌بو، گندمیان، چتریان پروانه‌آسا، میخک، گاوزبان، لاله، میمون و آلاله می‌باشند. گروهی از گونه‌های گیاهی منطقه حفاظت شده هفتاد قله دارویی و معطر بوده كه مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از شیرین بیان، سوسن بر، كاكوتی، مریم نخودی، شریر، شاتره، ریواس، آلاله، بومادران، درمنه صخره، شكرتیغال، ‌شنگ، خاكشیر، منداب،‌ ازمک، چشم خروس دانه ریز، خوشک، چتر گندمی، بذرالبنج، كمای ایرانی و شمدانی.

 

 

تنوع جانوری در این منطقه بسیار زیاد بوده و متشکل از پستانداران، خزندگان، دوزیستان، بی‌مهرگان و … می‌باشد.

منطقه هفتاد قله زیستگاه بسیار ارزشمند و مناسبی است برای پستانداران بزرگ بومی ایران كه در مناطق استپی مركزی ایران زیست می‌نمایند که از جمله آن‌ها می‌توان به كل و بز (پازن)، قوچ و میش، آهو و گراز اشاره نمود. در واقع پازن منطقه هفتاد قله، نماد محیط زیست طبیعی استان مرکزی است.

برخی از گوشتخواران كه از جایگاه اكولوژیكی والایی در رأس هرم غذایی برخوردارند نیز در این منطقه زندگی می‌كنند كه می‌توان از گرگ،‌ شغال، روباه، كفتار، گربه وحشی،‌ رودک و پلنگ نام برد.

در ایران 502 گونه پرنده شناسایی شده‌ است كه 71 گونه از 26 خانواده آن در منطقه هفتاد قله زندگی می‌کنند و 62 درصد از آن‌ها مهاجر و بقیه بومی منطقه می‌باشند. از میان پرندگان شكارچی در این منطقه حفاظت شده،‌ دلیجه، عقاب طلایی و سارگپه بومی منطقه بوده و شاهین، هما و ‌سنقر گندمی مهاجر می‌باشند.

 

 

شرایط اقلیمی خشک و پوشش گیاهی بوته‌ای منطقه هفتاد قله محیط مناسبی برای زیست انواع خزندگان می‌باشد. از راسته لاک‌پشت‌ها یک گونه لاک‌پشت مهمیزدار در دشت‌ها و دامنه‌های این منطقه زندگی می‌كند. راسته سوسمارها شامل 8 خانواده و 112 گونه هستند که به جز لوس مار و بزمجه بقیه نام فارسی ندارند و آن‌ها را سوسمار یا مارمولک می‌نامند.

دوزیستان منطقه را گونه‌هایی از قورباغه‌ها و وزغ تشكیل می‌دهند كه عمدتاُ در آب‌های راكد اطراف روستاها و چشمه‌های منطقه یافت می‌شوند.

 

 

چشم‌اندازهای زیبا، تنوع و شگفتی جوامع گیاهی و زیست انواع گوناگون جانوران، این منطقه را به یک موزه و آزمایشگاه طبیعی برای علاقه‌مندان به طبیعت و علوم زیستی بدل نموده است به طوری که همه ساله شمار بسیاری از علاقه‌مندان، محققین و دانش‌پژوهان رشته‌های مختلف از این منطقه بازدید می‌نمایند (البته پس از دریافت مجوز از اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی).

 

 

 

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

مرقد شاهزاده محمد عابد،برادر تنی حمزه بن موسی و احمد بن موسی

مرقد شاهزاده محمد عابد یکی از بناهای مذهبی و مهم شهرستان اراک است که در۱۲ کیلومتری شمال شهر اراک و در مجاورت روستای مشهدمیقان واقع شده‌است. این امامزاده، مرقد شاهزاده محمدعابد فرزند موسی کاظم و از بناهای دوره صفویه است.

 

محمد عابد فرزند موسی کاظم، هفتمین امام شیعیان می‌باشد که از مادری به نام ام احمد متولد شده است که بدین ترتیب می‌توان وی را برادر تنی حمزه بن موسی و احمد بن موسی دانست. به نقل از مورخان، در زمان حیات موسی کاظم، محمد عابد ساکن شهر مدینه بوده است.

 

بعد از وفات پدر (۱۸۳ (قمری)) و انتصاب علی بن موسی رضا به عنوان ولیعهد مامون عباسی، وی قصد سفر به مشهد و دیدار برادر خود را می‌نماید که در میانه راه، در مکان کنونی مرقد ایشان، فوت می‌کنند. تاریخ درگذشت وی به طور دقیق نقل نشده است ولی مورخان شیعه، اوایل سده سوم هجری قمری را پاسخ این سوالات عنوان کرده‌اند. در خصوص نحوه مرگ وی اختلاف نظر وجود دارد.

 

 برخی مورخان شیعه، عارض شدن تب شدید و مرگ طبیعی را عنوان کرده‌اند و برخی نیز حمله نظامیان عباسی به کاروان همراه وی و پناه گرفتن وی در خانه شخصی به نام عبدالله خطیب که از خوانین منطقه و دوستدار امامان شیعه بوده را نقل می‌کنند. جاسوسان والی منطقه محل اختفای وی را به والی که «اسکندر» نام داشته است، گزارش می‌کننند و خانه مورد محاصره قرار می‌گیرد. در نبردی که بین محمد عابد و سربازان انجام می‌گیرد، محمد عابد کشته می‌شود و توسط وابستگان عبدالله خطیب در مکان امروزی به خاک سپرده می‌شود.

 

برگرفته از سایت ایران نما

بقعهٔ حوا بانو خاتون ،از فرزندان موسی کاظم در اراک

بقعه حوا بانو خاتون و شاه زاده احمد از فرزندان موسی کاظم، در ۱۵ کیلومتری شمال اراک واقع در روستای موت آباد در عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۶ دقیقه و طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۵۰ دقیقه قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۶۶۵ متر است.

 

این بقعه یکی از مراکز قدیمی در بافت قدیم فراهان محسوب می‌گردد. تاریخ این امامزاده مربوط به قرن پنجم هجری قمری است. شاه طهماسب صفوی به این ناحیه قشون کشی داشته و هنگامی که در معرض شکست قرار گرفته در این امامزاده با خود عهد می‌کند اگر در جنگ پیروز شود بر گردد و کار مرمت آن را به انجام رساند.

 

بنای اولیه این امامزاده به دوره سلجوقی باز می‌گردد. باتوجه به سنگ نوشته موجود تغییر و تحول ساختاری در دوره صفویه نشان می‌دهد که این موضوع بیانگر این است که مکان نامبرده در این دوره با عنایت به هدف‌های دینی – سیاسی، اجتماعی، وغیره متحول گردیده‌است.

 

بر اساس اسناد و مدارک معتبر موجود نیز قدیمی‌ترین مرمت اساسی که در میراث فرهنگی موجود است در زمان صفویه صورت گرفته‌است و جدیدترین مرمت این اثر تاریخی از ابتدای سال ۱۳۸۶ توسط سازمان میراث فرهنگی شروع شده‌است.

 

حوا بانو خاتون زنی پاکدامن بوده که از دست دشمنان گریخته و به این مکان پناه آورده و به اذن خداوند در این مکان ناپدید گردیده‌است و از این رو امامزاده در بین اهالی به نام امامزاده حوا بانو خاتون مشهور است.

 

در هنگام مرمت مشاهده شده که کف اصلی امامزاده حدود ۴۰ سانتی متر پایین تر بوده و به مرور زمان به علت افزایش تعداد قبور سطح خاک بالا آمده‌است و مساحتی به اندازه ۲ قبر دیده شده که دور چین آنها به سبک قدیم کار شده و بدون ایجاد تغییراتی دور تا دور آن آجر چینی دیگری انجام شده تا از تخریب آن جلوگیری شود و سنگ قبر مرمت شده را که متعلق به حوا بانو خاتون بود روی آن قرار داده باشد با ترجمه عربی که بر بالای در ورودی حرم نصب شده‌است گویا شاهزاده احمد بانی این امامزاده بوده‌است و پس از مرگ نیز به پاس خدماتش در این مکان دفن شده‌است. ضمناً خواهر حوا بانو خاتون در روستای انجدان به خاک سپرده شده‌است.

 

گفته می‌شود که سنگ (تاریخچه) امامزاده در گذشه در درون جداره در قبلی امامزاده که دقیقاً رو به روی در فعلی امامزاده‌است قرار داشت.

 

این بنای تاریخی که به ثبت میراث فرهنگی رسیده‌است متشکل از دو قسمت فضای مرقد حوا بانو خاتون، گنبد گلی کوتاه و امامزاده احمد، مخروطی بناهای آجری و بلند که روی آجرها به صورت بسیار زیبایی نقاشی شده‌است).

 

در بیرون کاشی کاری شده و از کف تا ارتفاع حدود ۲ متر دیوارها سنگ کاری شده و دارای ضریحی فلزی است که در وسط حرم نصب شده‌است. تعداد موقوفات بقعه یک قطعه زمین به مساحت حدود ۶۰۰ مترمربع است که سابقاً قلمستان بوده و فاقد درآمد است. نذورات توسط زائرین به ضریح و صندوق منصوب به حرم واریز می‌شود که توسط اداره اوقاف جمع آوری می‌شود.

 

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

 

سد خاكی هندودر،مناسب برای شکار ماهی قزل الا

سد خاكی هندودر واقع در 30 كیلومتری جنوب شازند 2 كیلومتری شمال هندودر و در مجاورت روستای قایلان دریاچه ای با 2500 هزار متر مكعب گنجایش منبع تامین آب این سد روان آبهای ناشی از بارش های فصلی منطقه هندودر است ارتفاع این سد از كف دریاچه 33 طول تاج آن 262 و عرض تاج آن 8 متر است هندودر قابلیت پرورش ماهی قزا آلا یعنی یكی از مشهورترین و محبوب ترین ماهی های آب های شیرین را در خود دارد .

ماهیان سد هندو در :

قزل آلای رنگین کمان

کپور

زرد پر

 

هندودر دارای آب وهوایی نسبتاً گرم در فصل تابستان و در زمستان دارای آب وهوایی نسبتاً سرد وخشک و در فصل پاییز دارای آب و هوایی ملایم و کمی سرد همراه با وزش باد و گرد و غبار است.

 

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

ایران گردی و پل دو آب اراک

 

 

پل دو آب واقع است در محلي به همين نام كه در حاشيه كوههاي مرتفع راست بند را سهند قرار داشته و بر روي رودخانه قره چاي ساخته شده است. اين اثر در 40 كيلوكتري غرب شهر اراك ودر 2 كيلومتري شمال شرقي روستاهاي فرو حصار قرار گرفته از يكسو رابط بين مناطق واقع در چهار جهت اصلي و از سوي ديگر ارتباط دهنده شهرهاي اراك به بروجرد ملاير و همدان مي باشد.

اين پل در نزد اهالي به نام محل يعني دو آب معروف بوده ولي درباره نام سازنده و تاريخ احداث آن سند و مدرك معتبري نيست تنها جايي كه احتمال مي رود نامي از اين پل به ميان آمده باشد در هنگام بازگشت ناصرالدينشاه قاجار از زيارت عتبات عاليات مي باشد كه از آن به عنوان پل بزرگ نام برده شده است. ولي با توجه به سبك و سياق ساخت پل احتمالا” اين پل تنها اثر باقيمانده از دوره قاجار در منطقه دو آب مي باشد.

در مجموع طول پل 130 متر و عرض آن بين 5/5 تا 7/5 متر نوسان دارد و بلندترين نقطه پل از كف رودخانه 5/7 متر ارتفاع دارد . و چون بستر رودخانه در دو سوي غرب و شرق از نظر ارتفاع يكسان نمي باشد سمت غربي پل را به طول 28 متر خاكريز و سنگ چين كرده اند تا از اختلاف سطح بين دو بستر رودخانه كاسته شود. عرض پل بين 570 الي 559 سانتيمتر نوسان دارد و بلندترين نقطه پل از كف رودخانه به 50/7 متر مي رسد.

اين پل داراي هشت چشمه بزرگ وكوچك است كه با طاقهاي كه تيزه دارند كار شده اند يكي از چشمه هاي پل كه در سمت شرق واقع شده در دوره پهلوي به علت سيل بردگي ترميم آنرا از بتون آرامه ساخته اند اما بقيه چشمه هاي پل هويت خود را حفظ كرده و هر پايه از جلو داراي موج شكن تيز است و از پشت داراي پشتيباني فاصله پايه هاي پل نسبت يه يكديگر به اقتضاي شرايط گذر آب وحالت عمويم كف رودخانه از 60/13 الي 10/6 متر نوسان دارند چون كف رودخانه از شن وسنگهاي رسوبي آكنده است نمي توان به طور دقيق اظهار داشت كه پايه هاي رومي كمر و صخره بنا شده اند و با جهت پي عميق كنده اند.مصالح ساختماني به كار رفته در اين بنا عبارتند از : سنگ ، آجر و گل آهك .كل بنا از پايين به بالا و به ارتفاع حدود 120 سانتي متري سنگ كاري شده است.

برگرفته از سایت ایران نما

 

 

پیست اسکی شازند (پاکل) اراک

پیست اسکی شازند (پاکل) با فاصله حدود ۲۵ کیلومتر از شهرستان شازند و ۵۵ کیلومتر از اراک، مکانی مناسب و جذاب برای ورزش اسکی و تفریحات زمستانی است. این پیست در ارتفاعات پلنگ در و در نزدیکی به روستای پاکل قرار دارد. این منطقه به دلیل وجود ارتفاع مناسب دارای زمستان زود هنگام و بارش سنگین برف میباشد. برخورداری از پیست اسکی به طول ۶۰۰ متر با سه دستگاه تله‌سیژ، رستوران، تجهیزات برفروبی و ساختمان اداری فضای ورزشی و تفریحی مناسبی را ایجاد کرده است.

 

این پیست در ارتفاع ۲۷۶۰ متری از سطح دریا قرار گرفته و طبیعت بکر مناطق و روستاهای اطراف آن فرصتی استثنایی را از تماشای طبیعت در اختیار گردشگران قرار میدهد. این پیست در حال حاضر (در فصل زمستان و بهار) فعال و مورد استفادهعلاقه‌مندان قرار می‌گیرید.پیست اسکی شازند در سال ۱۳۷۰ به بهره‌برداری رسیده است. این تفرجگاه ورزشی در ایام هفته بخصوص در روزهای پنجشنبه و جمعه پذیرای هزاران نفر از علاقمندان به ورزش اسکی میباشد. موقعیت طبیعی و جغرافیایی خوب پیست اسکی پاکل موجب شده علاوه بر مردم استان مرکزی علاقمندان به ورزش اسکی از استان‌های همجواراین استان مانند همدان و لرستان و حتی سایر نقاط کشور به شهر آستانه مسافرت و از امکانات و تجهیزات این پیست بهره ببرند.

 

 

زمستان دلربای شهرستان شازند و وجود این شهرستان در میان کوه های سربه فلک کشیده باعث آن گردیده است که در این فصل سرد شهرستان شازند به تنها نقطه بارز گردشگری استان مرکزی تبدیل شود و این تنها بسته به طبیعت زیبای زمستان آن نیست بلکه بدون درنگ باید به یاد پیست اسکی پاکل افتاد که با تمام محرومیت‌ها و نداشته‌های خود بار سنگین ورزشهای زمستانی استان را بر دوش می‌کشد.

 

برای اینکه پیست پاکل شازند در ۴فصل سال به فعالیت بپردازد، راه اندازی پیست چمن وشن اسکی وانتخاب سرمایه گذار از اولویت های مهم در راستای گسترش پیس اسکی شازند میباشد.

 

پیست اسکی شازند و به طبع همه مکانهای گردشگری این شهرستان یک موهبت الهی و هدیه خداوندی و لطف او به این شهرستان است و همه می دانیم که این نعمت ها برای شازند پتانسیل بزرگی است که این شهرستان را در زمره شهرستانهای دارای جذب توریست معرفی کند.

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

صنایع دستی اراک و دستبافتهای سنتی

از صنایع‌دستی شهر اراک می‌توان به دستبافتهای سنتی (قالی‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی)، رودوزیهای سنتی، آثار چوبی (منبت و کنده‌کاری روی چوب، معرق کاری، پیکرتراشی، خراطی، ساخت سازهای سنتی، مشبک و گره‌چینی چوب)، سفالگری، کتابت و نگارگری (طراحی سنتی، نقاشی ایرانی، گل و مرغ، تذهیب و تشعیر، خوشنویسی، کتیبه نویسی)، آثار فلزی (مسگری، قلم‌زنی، سفیدگری، چلنگری، مشبک فلز، ملیله طلا و نقره)، ساخت پاپوش سنتی(گیوه‌دوزی و گیوه‌بافی)، آرایه‌های معماری (گچبری سنتی، آینه‌کاری…) و تراش سنگهای قیمتی و نیمه‌قیمتی اشاره کرد.

 

 

صنعت قالی در این منطقه از گذشته رواج داشته و قالی فراهان، سربند و ساروق شهرت جهانی داشته‌اند. صنعت قالی‌بافی از آغاز بنیان‌گذاشتن این شهر توسط یوسف‌خان گرجی به عنوان عمده کالای صادراتی این شهر قرار گرفت. قالی در اراک به گفته سیسیل ادوارز زمانی از اهمیت و اعتبار و فراوانی برخوردار بود و رقیب قالی کرمان بود. از انواع قالی مشهور اراک می‌توان به قالی ساروق اراک اشاره نمود که از لحاظ استحکام و نقشه‌های منحصربه‌فرد و نوع خامه (پشم) استفاده شده، شهرت جهانی دارد. اراک به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز صدور فرش به اروپا تا سال ۱۳۱۹ خورشیدی باقی‌ماند.

 

 

 

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

سوغات اراک و سنت فتیر پزی

سوغات استان مرکزى انواع مواد خوراکى از جمله انار انگور لبنیات کشمش گردو بادام شیره انگوه است.

فتیرپزی از سنت های بجا مانده نوروز در شهرستان اراک است. مردم این شهر معمولا در خانه یک نفر جمع می شوند و به پخت فتیر نوروز می پردازند. گفتنی است فتیر که یک نان محلی است ریشه در تاریخ اراک دارد و هم اکنون اراک را با سوغات آن “فتیر “می شناسند.

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

راه های سفر به اراک بدون ماشین شخصی

فرودگاه اراک

 

اراک دارای یک فرودگاه بین‌المللی می‌باشد. تا قبل از اجرا شدن پروژه تطویل باند، این فرودگاه تنها ویژه پروازهای داخلی و هواپیماهای متوسط و ترابری و نظامی بود و امکان نشستن هواپیماهای پهن پیکر در آن وجود نداشت.در سال ۱۳۹۲ خورشیدی با اجرای کامل طرح توسعه فرودگاه اراک در بخش تطویل، توسعه و مقاوم‌سازی باند، امکان پذیرش هواپیما تا رده ایرباس در فرودگاه اراک فراهم شد.

 

 

ایستگاه راه‌آهن اراک

 

اراک از دیرباز در مسیر راه‌آهن سراسری شمال به جنوب ایران قرار داشته و راه‌آهن نقش مهمی را در رونق همه‌جانبه شهر اراک داشته‌است. محدوده حفاظتی اداره کل راه‌آهن اراک از ایستگاه ساقه در استان قم شروع شده و از یک سو تا ایستگاه مومن‌آباد در استان لرستان و از سوی دیگر تا ایستگاه ملایر در استان همدان را تحت پوشش خود قرار داده‌است.

پروژه ساخت راه‌آهن غرب کشور نیز از اراک شروع شد که شهرهای نهاوند و ملایر از استان همدان را به شبکه ریلی متصل می‌کند. ادامه این مسیر ریلی در استان کرمانشاه از شهرهای صحنه، کرمانشاه و اسلام‌آباد غرب عبور کرده و در مرز خسروی به کشور عراق وصل می‌شود. راه‌آهن اراک – ملایر به طول ۹۰ کیلومتر و هزینه‌ای بالغ بر یک هزار و ۲۵۰ میلیارد ریال در مهر سال ۱۳۹۰ خورشیدی افتتاح شد که بخشی از پروژه راه‌آهن غرب کشور به شمار می‌رود.همچنین راه‌آهن اراک – اصفهان از پروژه‌های دیگری است که عملیات مطالعه و احداث آن آغاز شده‌است. احداث قطار محلی اراک – مهاجران که در شورای مسکن استان مرکزی در فروردین سال ۱۳۹۰ خورشیدی تصویب گردید، از جمله مصوبات بخش ترابری ریلی اراک بوده‌است.

 

 

پایانه مسافربری مرکزی اراک

 

اراک دارای سه پایانه مسافربری درون‌استانی و برون‌استانی است:

پایانه مرکزی: که در مجاورت هتل ۵ ستاره امیرکبیر قرار دارد.

پایانه فراهان: که واقع در شمال شهر و در مجاورت میدان امیرکبیر است.

پایانه غدیر: که واقع در جنوب غربی شهر و در مجاورت میدان بسیج است.

 

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

قنات ابراهیم‌آباد اراک ‌و بازدید ارزیاب یونسکو

تاریخ خبر :1394/06/24-معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بازدید ارزیاب یونسکو از قنات ابراهیم آباد را مرحله و گام پایانی اقدامات صورت گرفته جهت ثبت جهانی قنات ابراهیم آباد عنوان کرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)- منطقه مرکزی- “یاموچی کازیا”، ارزیاب یونسکو روز دوشنبه از قنات ابراهیم‌آباد اراک جهت ارزیابی وضعیت این قنات برای ثبت جهانی بازدید کرد.

عزیزی، معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در حین بازدید یاموچی کازیا که از مسیر انتقال آب در نزدیکی دفتر قنات شروع شد، گفت: این قنات یکی از قنات های کهن ایران است که به صورت یک رشته طولانی شرقی غربی به طول 11 کیلومتر ایجاد شده است.

 

 

وی ادامه داد: این قنات از رشته کوه های هفتاد قله سرچشمه می گیرد و تا داخل آبادی ادامه دارد.

‌

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در طول مسیر به شیب ملایمی که آب را از مبدا به مظهر می‌رساند، اشاره کرد و افزود: اولین چاه قنات مادرچاه موسوم به سزاست که در منطقه 70 قله در محل پشت قبرستان واقع شده است.

عزیزی این قنات را در یک رشته اصلی و دو رشته فرعی توصیف و بیان کرد: این رشته‌ها در محل رشته رونا و قوشد خوانده می‌شوند که 311 شاخه اصلی داشته و رشته رونا 15 و نیز رشته قوشد 22 حلقه چاه دارد.

وی کل مساحت اشغال شده این قنات در روستای ابراهیم آباد را هزار هکتار از اراضی عنوان کرد و افزود: این قنات اراضی این روستا را به صورت دوره‌ای مشروب می‌کند.

معاون میراث فرهنگی ضمن بازدید ارزیاب یونسکو از دفتر قنات تصریح کرد: این مکان هم موزه مردم شناسی این روستاست و هم به عنوان شورای قنات ابراهیم آباد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عزیزی در خصوص کاربری‌های این قنات در روستا در حضور نماینده خرده مالک‌ها(باغ داران) و نیز نماینده کشاورزان به ارزیاب یونسکو توضیح داد: از غروب آفتاب تا غروب آفتاب روز بعد طبق گفته نمایندگان باغات و زمین‌های این روستا شش تقسیم اصلی برای آب این قنات صورت می‌گیرد.

وی به استفاده این آب در کشاورزی و تقسیم آب با تعامل بین کشاورزان و خرده مالکان برای آبیاری باغ‌ها اشاره کرد و ادامه داد: آب برای مردم این روستا جنبه حیاتی دارد و به دلیل اینکه حتی با عدم وجود بارش باران آب این قنات جاری است، مردم برای حفظ آب قنات تلاش می‌کنند.

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ضمن بازدید ارزیاب از حمام زنانه و مردانه در نزدیکی دفتر قنات تصریح کرد: این حمام مشتمل بر دو بخش مردانه و زنانه بوده و در‌ حمام مردانه در قسمت شرقی و زنانه در بخش غربی است.

عزیزی این مجموعه را مربوط به دوران قاجار عنوان کرد و افزود: مرمت‌های جزیی و پاکسازی زباله‌ها از این مکان انجام شده و قرار است بعد از ثبت جهانی به موزه تبدیل شود.

به گزارش ایسنا، ارزیاب یونسکو از تابلوهای اطلاع رسانی و نیز مسیر هدایت آب قنات بازدید و عکسبرداری کرد.

یاموچی کازیا در این بازدید با نمایندگان باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی و نیز اهالی این روستا صحبت کرد و اهمیت این قنات در زندگی مردم را مورد بررسی قرار داد.

وی همچنین از مجموعه حمام و دفتر قنات بازدید کرد و مادرچاه قنات ابراهیم آباد را نیز بررسی کرد.

در موزه مردم شناسی روستا(دفتر قنات) نسخ خطی مربوط به 1300 هجری قمری و نیز ظروف سفالی و ادوات کشاورزی، همچنین دار قالی به نمایش گذاشته شده است.

‌

ابراهیم‌آباد نهمین قنات بازدید شده یونسکو در ایران

‌

مشاور معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور قنات ابراهیم‌آباد را نهمین قنات از مجموعه 11 قنات آماده برای ثبت جهانی عنوان کرد.

به گزارش ایسنا‌- منطقه مرکزی- هادی احمدی در جمع خبرنگاران شاخص‌های انتخاب قنات برای ثبت جهانی را مختلف عنوان کرد و گفت: در این رابطه یک قنات را بسته به موقعیت تاریخی، طبیعی، عمق چاه مادر و… مورد ارزیابی قرار می‌دهند.

وی در خصوص نظر ارزیاب یونسکو در ارتباط با قنات‌های بازدید شده از جمله ابراهیم‌آباد بیان کرد: در حال حاضر یاموچی کازیا برداشت خود را ارائه نمی‌دهد و همه گزارش‌ها را به یونسکو ابلاغ می‌کند و از طریق یونسکو در مورد انتخاب یا عدم انتخاب قنات برای ثبت جهانی اطلاع رسانی می‌شود.

وی اضافه کرد: ثبت جهانی قنات‌ها در حوزه میراث تاریخی پیگیری شد و نیز در رابطه با ثبت آثار طبیعی بیابان لوت مدنظر است که برای ثبت جهانی این منطقه تلاش می‌کنیم.

به گزارش ایسنا، سیدمحمد حسینی نیز در جمع خبرنگاران گفت: همه اقدامات در این رابطه انجام شده تا بتوانیم شاهد ثبت جهانی این قنات تاریخی باشیم.

وی ثبت جهانی این اثر را موجب حفظ با کیفیت تر آن دانست و بیان کرد: ثبت جهانی مسجد جامع ساوه و بیت تاریخی امام راحل نیز در دست پیگیری است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مجموعه قنات ابراهیم آباد را بخشی از زندگی مردم توصیف و عنوان کرد: این قنات در طول تاریخ موجب شکل گیری زندگی در این حوالی شده و همچنان نیز آب این قنات مردم و کشاورزان و باغداران را دور خود جمع کرده و به نوعی تعامل بین ساکنین را رقم زده است.

به گزارش ایسنا، معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نیز در جمع خبرنگاران گفت: تهیه طرح پرونده زنجیره‌ای قنات‌های ایران از حدود سه سال قبل شروع شد و مراحل طولانی جهت تکمیل نیاز داشت.

عزیزی به 11 قنات انتخاب شده از بین 36 هزار قنات کشور اشاره و بیان کرد: این قنات‌ها با اقداماتی که استان‌های مد نظر از جمله استان مرکزی انجام دادند، به ثبت آثار ملی رسیدند.

وی عکسبرداری هوایی را از جمله اقدامات برای ثبت جهانی قنات ابراهیم آباد عنوان کرد و افزود: آخرین مرحله کار حضور ارزیاب یونسکو بود که امروز محقق شد.

 

 

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در خصوص الزامات مد نظر ارزیاب یونسکو برای ثبت جهانی آثار تصریح کرد: نحوه مدیریت، تعامل در نگهداری و بحث‌های حفاظتی از جمله وجود مقنی یعنی کسی که به داخل چاه می‌رود و یا پاکار کسی که آب جویی می‌کند، از جمله موارد مهم در ثبت جهانی این اثر است.

 

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

روستای الرج،محل استقرار برج دیده بانی

واژه بومی الرج از ترکیب دو واژه ال بمعنای کوه و رج بمعنای برج تشکیل شده است و بدلیل این است که در گذشته های دوراین روستا محل استقرار برج دیده بانی بوده است روستای الرج در یک منطقه سوق الجیشی و تاریخی در جوار دو رشته کوه شناخته شده لجور و کوه باستانی شاهزنده قرار گرفته است . در کتاب فرهنگ جغرافیای ایران جلد دوم درخصوص روستای البرج یا الرج آمده است که روستای الرج دهی است از دهستان کزاز سفلا در بخش سربند شهرستان اراک واقع در 33 کیلومتر شمال باختر آستانه در منطقه کوهستانی سردسیر که سکنه آن 305 نفر بوده و دارای مذهب شیعه بوده است و مردم آن به زبان فارسی تکلم می کنند .منابع آب روستا چشمه سار و شغل مردم روستا زراعت و محصولات روستا غلات دیمی است . دامداری شغل اصلی مردم و کشاورزی بطور ویژه رکن اصلی اقتصاد و معیشت مردم روستا را تشکیل می دهد.

 

 

 

 

 

 

برگرفته از سایت ایران نما

 

 

روستای هزاوه،زادگاه مفاخری همچون امیرکبیر و قائم مقام فراهانی

 

روستای تاریخی و زیبای هزاوه واقع در 18 کیلومتری شمال غربی اراک، در شیب آرام دامنه کوههای غربی اراک دارای بافتی پلکانی و متراکم است هزاوه در دل دامنه های صخره ای است و روستایی در قرون 7 و 8 هجری و به دوره ایلخانیان برمی گردد. هزاوه یکی از زیباترین روستاهای استان مرکزی است که زادگاه مفاخری همچون امیرکبیر و قائم مقام فراهانی دلیر مردانی که آرامگاه جد بزرگوارشان بر بالای کوه حاج مبارک در روستای هزاوه قرار دارد.آرامگاه امامزاده سلطان سید احمد از نسل امام زین العابدین (ع) مرد پاک سرشتی که فرزندانش از امیرکبیر تا آیت الله خامنه ای چهره های ماندگار این سرزمین شده اند. این امامزاده در زمان شاه عباس صفوی بنا گشته است و در پس گذر ایام استوار میزبان زائران است. فصل های کوهستانی، بهار و تابستانی معتدل و زمستانی سرد وجود چشمه سارهای متعدد و خاک خوب و حاصلخیز و اقلیم مناسب شرایط مساعدی را برای رشد و پرورش تاکستانهای انگور فراهم کرده است . در این منطقه کوههای بلند بسیار زیاد است که به جابجایی ابرها و بارش باران کمک می کند .پس از باران کوههای بلند آب را از دامنه سنگی دامنه ها جاری می سازد و باغها را سیراب می کند .تاکستانها بر شیب دامنه کوههای بلند به ارتفاع 2735 متر در وسعتی سبز بیش از 20 کیلومتر زیبایی باغهای انگور به چشم می خورد. هزاوه با اقلیم کوهستانی و آب و هوای مناسب برای باغداری و دارای مزارع وسیع انگور می باشد و گونه های مختلفی از انگور در رنگ ها و شکلهای مختلف در هزاوه پرورش می یابد.

 

 

 

 

برگرفته از سایت ایران نما